มีความคับแค้นซึ่งต่างโดยขุดบ่อจับปลาตัดช่องของเขาเป็นต้น พึงทราบว่า
เป็นฐานะที่ 1 การงานมีการทิ้งขยะดอกไม้เป็นต้น และการงานมีการโบก
ปูนขาว มุงเรือนและกวาดสถานที่ไม่สะอาดเป็นต้น สำหรับคฤหัสถ์ผู้เลี้ยงชีพ
โดยชอบ พึงทราบว่าเป็นฐานะที่ 2 กรรมมีการดื่มสุราลูบไล้ของหอมและการ
ประดับดอกไม้เป็นต้น และกรรมมีปาณาติบาตเป็นต้น ที่เป็นไปแล้วด้วย
อำนาจความยินดี พึงทราบว่า เป็นฐานะที่ 3 กุศลกรรมที่ประกอบด้วย
โสมนัสในกิจกรรมเป็นต้นอย่างนี้ คือ การนุ่งห่มผ้าสะอาด ถือเอาดอกไม้
และของหอมเป็นต้นไปในเวลาไปฟังธรรม การไหว้พระเจดีย์ การไหว้ต้นโพธิ์
การฟังธรรมกถาอันไพเราะ การสมาทานศีล 5 พึงทราบว่า เป็นฐานะที่ 4.
บทว่า ปุริสถาเม ความว่า ในเรี่ยวแรงคือญาณของบุรุษ. แม้ในบทที่เหลือ
ก็นัยนี้แล.
จบอรรถกถาฐานสูตรที่ 5

6. อัปปมาทสูตร

ว่าด้วยความไม่ประมาทโดยฐานะ 4 ประการ

[116] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ควรทำความไม่ประมาทโดยฐานะ 4
ประการ 4 ประการเป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงละกาย-
ทุจริต จงเจริญกายสุจริต และอย่าประมาทในการละกายทุจริตและการเจริญ
กายสุจริตนั้น จงละวจีทุจริต จงเจริญวจีสุจริต และอย่าประมาทในการละ
วจีทุจิตและการเจริญวจีสุจริตนั้น จงละมโนทุจริต จงเจริญมโนสุจริต และ
อย่าประมาทในการละมโนทุจริตและการเจริญมโนสุจริตนั้น จงละมิจฉาทิฏฐิ

จงเจริญสัมมาทิฏฐิ และอย่าประมาทในการละมิจฉาทิฏฐิ และการเจริญสัมมา
ทิฏฐินั้น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในกาลใดแล ภิกษุละกายทุจริต เจริญกายสุจริต
ละวจีทุจริต เจริญวจีสุจริต ละมโนทุจริต เจริญมโนสุจริต ละมิจฉาทิฏฐิ
เจริญสัมมาทิฏฐิได้แล้ว ในกาลนั้น เธอย่อมไม่กลัวต่อความตาย อันจะมีใน
ภายหน้า.
จบอัปปมาทสูตรที่ 6

อรรถกถาอัปปมาทสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอัปปมาทสูตรที่ 6 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ยโต โข คือ เมื่อใดแล. บทว่า สมฺปรายิกสฺส นั้น
เป็นเพียงเทศนา. แต่พระขีณาสพไม่กลัวต่อความตายอันจะมีมาในกาลภายหน้า
ทั้งไม่กลัวต่อความตายอันจะมีในปัจจุบัน. ก็พระขีณาสพนั้นท่านประสงค์ในที่นี้
แต่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า ท่านประสงค์เอาพระอริยะทั้งหลายแม้ทั้งปวงตั้งต้น
แต่พระโสดาบัน เพราะพระบาลีว่า สมฺมาทิฏฐิ ภาวิตา เจริญสัมมาทิฏฐิ
แล้ว .
จบอรรถกถาอัปปมาทสูตรที่ 6